Κείμενο για συζήτηση στην Γενική Συνέλευση της Ένωσης Αγροτουρισμού Κρήτης

Σύλλα Παπαγιαννοπούλου
ΛΗΣΤΑΡΟΣ Α.Ε - Παραδοσειακό Ξενοδοχείο και Καφενείο ΞΑ ΣΟΥ
2892042804
6976199062
Στο παρακάτω κείμενο ο όρος “αγροτουρισμός” είναι σε εισαγωγικά διότι δεν αντιπροσωπεύει την πλειοψηφία των επιχειρήσεων που δραστηριοποιούνται στην Κρήτη και που συμμετείχαν στη δημιουργία της Ένωσης.

‘’Aγροτουρισμός” ή θεματικός τουρισμός ή τουρισμός υπαίθρου και ποιος ο ρόλος του.

Ενώ η γεωργία εξακολουθεί να παραμένει μια σημαντική οικονομική δραστηριότητα, όχι μόνο στην Κρήτη αλλά και σε όλη την Ελλάδα, και έχει προφανώς μεγάλο αντίκτυπο στην οικονομία, στο τοπίο και στη διάρθρωση της υπαίθρου, εντούτοις οι αγροτικές οικονομίες έχουν αρχίσει να διαφοροποιούνται σημαντικά και να χάνουν έδαφος προς όφελος άλλων οικονομικών τομέων. (στην Κρήτη κύρια προς τον τομέα παροχής τουριστικής υπηρεσίας). Ταυτόχρονα στο σύνολο του Ελλαδικού χώρου συναντούμε οικισμούς ή/και περιοχές εγκαταλειμμένες για χρόνια και με απουσία οποιασδήποτε οικονομικής δραστηριότητας, οι οποίοι ωστόσο λόγο της ενδιαφέρουσας χωροταξικής τους τοποθέτησης θα μπορούσαν να αποτελέσουν πόλο ανάπτυξης και ανάδειξής τους μέσα από τις δυνατότητες που μπορεί να προσφέρει ο τουρισμός της υπαίθρου.
Ο βασικός στόχος του “αγροτουρισμού” στον Ελλαδικό χώρο πρέπει να είναι η διατήρηση και ανάδειξη των βιώσιμων αγροτικών κοινοτήτων, αλλά και των υποβαθμισμένων οικισμών/περιοχών/νησιών με ενδιαφέροντα πολιτισμικά στοιχεία. Αυτό συντελείται με την ενθάρρυνση των επενδύσεων στους τομείς του τουρισμού και της οικιακής βιοτεχνίας, που συντελούν στην ανανέωση και ανάπτυξη των χωρίων, στην προστασία και διατήρηση της αγροτικής κληρονομιάς, του ιστορικού, πολιτισμικού, αρχιτεκτονικού και γαστρονομικού πλούτου της υπαίθρου, στην προστασία του περιβάλλοντος, στη διατήρηση της υπαίθρου και αποκατάσταση - όπου είναι αυτό δυνατό - των τοπίων στις προηγούμενες μορφές τους.
Έμφαση στην προσπάθεια δημιουργίας θεσμικού πλαισίου του ‘’αγροτουρισμού’’ πρέπει να δοθεί ασφαλώς στην διατήρηση της απασχόλησης στον πρωτογενή τομέα, αλλά εξίσου - και χωρίς να είναι υποχρεωτική και προαπαιτούμενη η γεωργική απασχόληση - στην ανάδειξη όλων των πτυχών της ζωής στην ύπαιθρο, οι οποίες είναι απαραίτητες για τη δημιουργία μιας ολοκληρωμένης και αειφόρου οικονομίας, και η οποία με τη σειρά της θα είναι ικανή να στηρίξει τον τοπικό πληθυσμό, όχι μόνο από οικονομικής πλευράς, αλλά και σε ό,τι αφορά στην κοινωνική συνοχή και στη διασφάλιση της παροχής όλων αυτών των παραγόντων οι οποίοι συνιστούν την σχεδόν απροσδιόριστη έκφραση που λέγεται "ποιότητα ζωής".
Συνεπώς ο “Αγροτουριστικός” προορισμός στον Ελλαδικό χώρο δεν θα πρέπει να συνδεθεί αποκλειστικά και υποχρεωτικά με περιοχές που χαρακτηρίζονται από την απασχόληση στον πρωτογενή τομέα.

Θεσμικό πλαίσιο
Ό Τουρισμός της υπαίθρου είναι ένα σημαντικό στοιχείο οικονομικής και κοινωνικής ζωής και αντανακλά τις θεσμοθετημένες επιθυμίες και εμπνεύσεις του κάθε ατόμου –μεμονωμένα ή σε ομάδες- να δραστηριοποιείται αφενός και να χαίρεται αφετέρου νέα μέρη, να αφομοιώνει νέες κουλτούρες και να επωφελείται είτε ως επιχειρηματίας είτε ως επισκέπτης από διάφορες δραστηριότητες.
Είναι γεγονός ότι στην Ελλάδα όντως επικράτησε ο όρος αγροτικός τουρισμός, με την έννοια της ανάπτυξης του τουρισμού στις Αγροτικές περιοχές που συνδέεται με την ζωή στο χωριό και το αγροτικό περιβάλλον και όχι ο “αγροτουρισμός” που αναφέρεται είτε στην ανάπτυξη τουριστικών δραστηριοτήτων στο πλαίσιο της γεωργικής εκμετάλλευσης και συνδέεται άμεσα με την γεωργία, είτε σε κίνητρα ανάπτυξης της ενδοχώρας με σχέδια ανάδειξης και ενίσχυσης της επισκεψιμότητας υποβαθμισμένων και εγκαταλειμμένων περιοχών με ιστορία, της ενδοχώρας ή νησιωτικών. Σε αυτό το πλαίσιο κινήθηκαν και οι χρηματοδοτήσεις που δόθηκαν από τα προγράμματα ανάπτυξης γεωργικού τομέα Leader & ΟΠΑΑΧ.
Αυτό που ωστόσο απουσίασε από την Ελλάδα ήταν ο έλεγχος, η συμβουλευτική υποστήριξη και τα κίνητρα ώστε να διατηρηθούν πολλές από τις επενδύσεις που χρηματοδοτήθηκαν και δεν παρέμειναν στον κλάδο, οι σαφείς προδιαγραφές διαμόρφωσης του αγροτουριστικού προϊόντος, και ασφαλώς ο σαφής αναπτυξιακός κυβερνητικός προσανατολισμός προς ένα νέο μοντέλο τουριστικής ανάπτυξης της υπαίθρου.
Ξεκινώντας λοιπόν να συζητάμε ουσιαστικά για το θεσμικό πλαίσιο του “αγροτουρισμού” θα πρέπει να λάβουμε υπόψη τις παθογένειες του παρελθόντος και τις υφιστάμενες μονάδες που δημιουργήθηκαν και διατηρήθηκαν σε ένα μη θεσμοθετημένο περιβάλλον, την ποικιλομορφία και ιδιομορφία του Ελληνικού περιβάλλοντος- νησιωτικού και ενδοχώρας-. Κύρια όμως πρέπει να συναποφασίσουμε μία σαφή θεσμική κατεύθυνση που από δω και πέρα πρέπει να ακολουθηθεί στην δημιουργία ενός νέου προϊόντος - του τουρισμού της υπαίθρου - ώστε να αποφευχθεί με κάθε τρόπο η μετατροπή του σε ένα προϊόν που θα αντιγράψει και στη συνέχεια θα αντικαταστήσει το φθίνων προϊόν “ήλιος-θάλασσα” που δείχνει να έχει εξαντληθεί πια. Αν πραγματικά θέλουμε να βάλλουμε τη σφραγίδα μας στο νέο αυτό τουριστικό προϊόν (και είναι νέο ανεξάρτητα από το γεγονός ότι μιλάμε πάνω από 10ετια για ανάπτυξη του αγροτουρισμού στην Ελλάδα) θα πρέπει το όποιο θεσμικό πλαίσιο να δημιουργεί τις προϋποθέσεις για ισόρροπη και ήπια οικονομική ανάπτυξη, και να εξαλείφει πλήρως τον κίνδυνο επιβολής τουριστικού μονοπωλίου με την συνακόλουθη υποβάθμιση ή/και εξαφάνιση των υπόλοιπων οικονομικών δραστηριοτήτων στις περιοχές που θα αναπτυχθεί.
Χωροθέτηση και γενικοί όροι λειτουργίας της “Αγροτουριστικής” Επιχείρησης κάθε μορφής.
Οι διατάξεις που θα διέπουν τη χωροθέτηση της “αγροτουριστικής” επιχείρησης οφείλουν να λάβουν υπόψη καταρχήν ένα κοινό πλαίσιο – εάν υφίσταται- όπως αυτό διαμορφώνεται από την Κοινοτική και την ελληνική νομοθεσία και χωροταξικό σχεδιασμό. Δεδομένης της ανυπαρξίας χωροταξικών σχεδίων και χρήσεων γης τόσο στην Κρήτη όσο και στον υπόλοιπο ελλαδικό χώρο αλλά και του πολύπλοκου, πολύμορφου και πολυποίκιλου γεωγραφικού χαρακτήρα της χώρας μας, οι επιμέρους κανόνες και περιορισμοί θα πρέπει να προκύψουν από Περιφερειακές διαβουλεύσεις από τις οποίες θα προκύψουν επιμέρους τοπικές προδιαγραφές, οι οποίες και θα πρέπει να συμπεριληφθούν στο νέο Ειδικό Χωροταξικό Πλαίσιο του Τουρισμού.

Στις Περιφερειακές διαβουλεύσεις θα πρέπει να κληθούν να συμμετέχουν τα συναρμόδια περιφερειακά όργανα αλλά και οι φορείς που ήδη έχουν δημιουργηθεί και ασχοληθεί με το αντικείμενο. Π.Χ στην Κρήτη έχουμε τις Αναπτυξιακές και τα στελέχη τους που διαχειρίστηκαν τα ευρωπαϊκά κονδύλια, την ένωση αγροτουρισμού, τον Σύνδεσμο Εναλλακτικού Τουρισμού, τον σύνδεσμο ενοικιαζομένων δωματίων αλλά και το εμπορικό και ξενοδοχειακό επιμελητήριο μέλη των οποίων είναι αρκετοί από τους υφιστάμενους επαγγελματίες του αγροτουρισμού.
Η εξάντληση των προδιαγραφών χωροθέτησης στον όρο εγκατάστασης σε δημοτικά διαμερίσματα μικρότερα των 5000 κατοίκων και με την προϋπόθεση μη ανάπτυξης μαζικού τουρισμού είναι μάλλον ελλιπής.
Τα υφιστάμενα δημοτικά διαμερίσματα (όλοι οι Δήμοι αποτελούνται από Δ.Δ) είναι μικρότερα των 5000 κατοίκων και σύντομα αναμένεται ένα νέο αυτοδιοικητικό σχέδιο από το οποίο θα προκύψουν πολυπληθής δήμοι αλλά δεν γνωρίζουμε πως θα διαμορφωθούν τα Δ.Δ. Με βάση τα ισχύοντα ως σήμερα το όριο θα έπρεπε να είναι τουλάχιστον αυτό των 2000 κατοίκων που είναι και η βάση που επιτρέπει την ένταξη των μονοπρόσωπων επιχειρήσεων στον ΟΓΑ.
Επιπλέον δεν υπάρχουν, ούτε μπορεί να υπάρξουν, διακριτά όρια σε αυτό που καλείται τουριστική προσφορά μαζικού ή οργανωμένου παραθεριστικού τουρισμού. Βάση της παραπάνω παραδοχής αν η TUI εντάξει το Ξα Σου στην μπροσούρα της και το κλείσει για αποκλειστική χρήση της κα για 5 έτη, τότε αυτόματα ο Λίσταρος εντάσσεται σε προορισμό που προσφέρεται αποκλειστικά στο οργανωμένο παραθεριστικό τουρισμό, ανεξάρτητα από την ταυτότητα και τα χαρακτηριστικά της επιχείρησης και της περιοχής.
Η σαφής χωροθέτηση των “αγροτουριστικών” επιχειρήσεων θα πρέπει να συνδεθεί με την εγκατάστασή τους στην ενδοχώρα και με οριοθέτηση της υποχρεωτικής χιλιομετρικής τους απόστασης (τουλάχιστον 5 χιλιομέτρων) από αστικά κέντρα, αναπτυγμένες τουριστικές ζώνες, βιομηχανικές ζώνες, αιγιαλούς, αεροδρόμια κλπ.
Επιπλέον για να αποφευχθεί η συγκέντρωση αγροτουριστικών επιχειρήσεων σε συγκεκριμένες περιοχές, και η δημιουργία κατ΄ επέκταση μονοπωλιακής δραστηριότητας, θα πρέπει να οριστεί ένα επιπλέον κριτήριο, αυτό της φέρουσας ικανότητας της κάθε περιοχής, που θα υπολογίζεται με βάση στον υφιστάμενο πληθυσμό του οικισμού ή Δ.Δ αλλά και του εισοδήματος που παράγεται ανά υφιστάμενο τομέα οικονομικής δραστηριότητας.
Οι “αγροτουριστικές” δράσεις θα πρέπει να θέσουν κριτήρια που να αφορούν στη χωροθέτηση τους με κύριο στόχο να εξασφαλίζεται η διατήρηση της αειφορίας και η ισορροπία ανάμεσα στη φύση, τις οικονομικές δραστηριότητες και τα νέα αγροτουριστικά επαγγέλματα.

Στους γενικούς όρους του θεσμικού πλαισίου θα πρέπει να συμπεριληφθούν επίσης:
- η διάρκεια λειτουργίας τους που θα πρέπει να ξεφύγει από την εποχικότητα, δεδομένου ότι η ζωή στην ύπαιθρο όπως και η απασχόληση στον πρωτογενή τομέα δεν εξαντλείται σε 5μηνη λειτουργία. Με εξαίρεση τις απομακρυσμένες νησιωτικές περιοχές.
- η διαρκής Κατάρτιση και Εκπαίδευση των επαγγελματιών που θα επιθυμούν να ενταχθούν στον κλάδο, αφού η απόφαση ενασχόλησης με τον αγροτουρισμό αποτελεί σημαντικό βήμα και απαιτεί επιχειρηματική νοοτροπία και ανάλογες επιχειρηματικές ικανότητες, ώστε να γνωρίζουν πριν την έναρξη της δραστηριότητάς τους όρους και τις προδιαγραφές ένταξης και λειτουργίας καθώς και των ελέγχων που ακολουθούν. Επίσης ενημέρωση για θέματα που αφορούν στον “αγροτουρισμό”, στη φιλοσοφία του και τους στόχους βιωσιμότητας. Τέλος εκπαίδευση πάνω σε θέματα που αφορούν στα πολιτισμικά και ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της περιοχής στην οποία θα δραστηριοποιηθούν, στα μέτρα και όρια κατανάλωσης ενέργειας και τα κίνητρα-πλεονεκτήματα για τη χρήση ΑΠΕ όπου αυτό επιτρέπεται, τόπους για την ορθή προβολή , προστασία και ανάδειξη των αρχιτεκτονικών, ιστορικών και πολιτισμικών στοιχείων της περιοχής.
Όποιος σκοπεύει να αναλάβει αγροτουριστική δραστηριότητα πρέπει να είναι φιλόξενος και να έχει φυσική ροπή στις ανθρώπινες σχέσεις. Εκτός από τα προσόντα για να διαχειριστεί την επιχείρηση πρέπει να έχει την ικανότητα να κάνει πιο ευχάριστη την διαμονή συνάπτοντας εγκάρδιες σχέσεις με τους φιλοξενούμενους και γνωρίζοντάς τους την ιστορία, τις τοπικές συνήθειες και παραδόσεις. Ένας φιλοξενούμενος που γίνεται δέκτης λίγης προσοχής, την σημειώνει και θα μιλήσει γι’ αυτήν θετικά στον κοινωνικό του περίγυρο, κάνοντας μια προφορική διαφήμιση της επιχείρησης
- Προστασία της απασχόλησης, η ασφάλεια και υγεία των εργαζομένων
- Διαχείριση απορριμμάτων και κάθε μορφής αποβλήτων. Έμφαση στην περιβαλλοντική προστασία με χρήση μεθόδων ανακύκλωσης, κομποστοποίησης, επαναχρησιμοποίησης απορριμμάτων.
Τήρηση ειδικών κανόνων διαχείρισης μη οικιακών, επικίνδυνων αποβλήτων όπως συσκευασιών λιπασμάτων & φυτοφαρμάκων, δοχείων ή εμβολίων φαρμάκων για ζώα, άχρηστα λάδια, φίλτρα, μπαταρίες κλπ.

Βασικό σε κάθε περίπτωση στοιχείο που πρέπει να διέπει την “αγροτουριστική” επιχείρηση και υπηρεσία δεν είναι η τυποποίηση του παρεχόμενου προϊόντος, που δε συνάδει με τον αναγκαίο προσωπικό χαρακτήρα τους, αλλά η ποιοτικές προϋποθέσεις υποδομών και φιλοξενίας. (η αγροτουριστική υπηρεσία δεν θα μπορέσει ποτέ να αποκτήσει πιστοποίηση ISO)

Α. Αγροτουριστικοί Ξενώνες
Η χωροθέτησή τους βασισμένη στους γενικούς όρους χωροθέτησης όλων των αγροτουριστικών επιχειρήσεων και με τα επιπλέον κριτήρια που θα οριστούν σε επίπεδο περιφερειακού σχεδιασμού.
Για τις νέες μονάδες:
Η δυναμικότητά τους δεν θα πρέπει να υπερβαίνει, έναν αριθμό κλινών για την περίπτωση των ξενώνων και των ξενοδοχείων κλασσικού τύπου, αλλά και των αριθμό κατοικιών στην περίπτωση μη κύριων καταλυμάτων, αλλά πάντα σε συνάρτηση με την έκταση του οικοπέδου στο οποίο θα ανεγερθούν.
Επιπλέον θα πρέπει πριν την ένταξη/αδειοδότηση/χαρακτηρισμό να ελέγχεται η φέρουσα ικανότητα της περιοχής και το εάν δραστηριοποιούνται ήδη και πόσες παρόμοιες ή συναφής επιχειρήσεις στο ίδιο γεωγραφικό σημείο.
Για τις υφιστάμενες:
Θα πρέπει να συζητηθεί ξεχωριστά η περίπτωση των υφιστάμενων μονάδων που πιθανά, μετά την ολοκλήρωσή του, δεν θα καλύπτουν τις προδιαγραφές του θεσμικού πλαισίου και οι οποίες ωστόσο για χρόνια φέρουν το χαρακτηρισμό “αγροτουριστική” και επιθυμούν να τον διατηρήσουν, είτε λόγω της εγκατάστασής τους στην ύπαιθρο είτε λόγω της επιδότησής τους από τα προγράμματα γεωργικής ανάπτυξης Leader & OΠΑΑΧ.
Με αυτό τον τρόπο θα αποφευχθεί το να ασκηθούν πιέσεις και να γίνουν παρεκκλίσεις στις προδιαγραφές του θεσμικού πλαισίου που θα πρέπει να είναι απολύτως σαφής και αυστηρός για τις νέες επιχειρήσεις. Παράλληλα κανένας δεν δικαιούται να τιμωρήσει/ενοχοποιήσει τις υφιστάμενες και να τις απεντάξει από το πλαίσιο του αγροτουρισμού, εξαιτίας του ότι η πολιτεία αδιαφόρησε για το καθεστώς λειτουργίας τους πριν ξεκινήσει τη χρηματοδότησή τους.
Επειδή η σημαντικότερη αδυναμία ένταξης τους θα αφορά στην αρχιτεκτονική και τη μη σύνδεσή τους με το φυσικό περιβάλλον τους θα πρέπει να υπάρξουν προτάσεις μικρών αλλά σημαντικών εξωτερικών εσωτερικών παρεμβάσεων που θα αμβλύνει τη δυσαρμονία τους με το θεσμικό πλαίσιο και που κατά παρέκκλιση θα τους επιτρέψει να ακολουθήσουν τις “αγροτουριστικές” δραστηριότητες.

Και για τις δύο περιπτώσεις αλλά και για όλες τις υπόλοιπες κατηγορίες “αγροτουριστκων” δραστηριοτήτων προτείνεται να απαλειφθεί από τα κριτήρια ο παρακάτω όρος.
Ο ιδιοκτήτης να έχει σχέση αποδεδειγμένα με αγροτική καλλιέργεια, είτε ως ιδιοκτησία είτε ως μίσθωση και η οποία να δηλώνεται στην εφορία.
Οι λόγοι έχουν εξηγηθεί από τα παραπάνω και η διατήρησή του το μόνο που θα προκαλέσει θα είναι η εμφάνιση εικονικών ενοικιαστηρίων γης με ότι αυτό συνεπάγεται.
Επίσης από τα βασικά χαρακτηριστικά που προτείνονται από τη ΣΕΑΓΕ για τους ξενώνες θα πρέπει να αφαιρεθεί η προσφορά πρωινού/γευμάτων, κάτι που υποχρεώνει το κατάλυμα να έχει χώρο εστίασης. ΄

Πρέπει να διαμορφωθεί νέα κατηγοριοποίηση με βάση τα ειδικά, για τα “αγροτουριστικά” καταλύματα, ποιοτικά χαρακτηριστικά. Σήμερα συνβρισκόμαστε μονάδες που ανάλογα με τη λειτουργική μορφή μας ανήκουμε σε αστέρια, κλειδιά, παλαιό σύστημα κατηγοριών (για τα παραδοσιακά) ή και καθόλου κατηγοριοποίηση. Πέρα από το διαφορετικό κόστος με το οποίο ο επιχειρηματίας επιβαρύνεται, δεν υπάρχει καμία σύνδεση ανάμεσα στα κριτήρια και το “αγροτουριστικό” προϊόν. Οι υφιστάμενες κατηγοριοποιήσεις ορίζουν παροχές που ουδόλως συνδέονται με τη φιλοσοφία και τα ποιοτικά χαρακτηριστικά της “αγροτουριστικής” εκμετάλευσης. π.χ για τα ξενοδοχεία κριτήριο μοριοδότησης αποτελούν η πισίνα, τα κλιματιστικά, τα μπουρνούζια και τα παντοφλάκια μίας χρήσης. Παροχές που δεν συνάδουν υποχρεωτικά με αυτό που αναζητά ο επισκέπτης ενός ξενώνα στην ύπαιθρο.
Βασικά στοιχεία κατηγοριοποίησης του “αγροτουριστικού” καταλύματος πρέπει να αποτελούν:
Η κτιριακή μορφή και σύνδεση της με το φυσικό περιβάλλον με κριτήριο την διατήρηση της αρχιτεκτονικής και τοπογραφικής κληρονομιάς, Οι νέες κατασκευές, οι ανακατασκευές και οι αναστηλώσεις πρέπει να γίνονται σε εναρμόνιση με τους ισχύοντες οικοδομικούς κανονισμούς και στις εργασίες αναστήλωσης πρέπει να γίνονται σεβαστά τόσο τα τυπολογικά και αρχιτεκτονικά χαρακτηριστικά των οικισμών, όσο και τα περιβαλλοντικά χαρακτηριστικά της περιοχής.
Παροχές φιλοξενίας άμεσα συνδεδεμένες με τον τρόπο ζωής στην ύπαιθρο, χωρίς ασφαλώς να παραμελούνται όλοι οι κανονισμοί υγιεινής και ασφαλείας που προβλέπονται από τη νομοθεσία αλλά και οι ανέσεις που κρίνουν τη φιλοξενία ποιοτική. Ειδική προσοχή πρέπει να δοθεί στην επίπλωση, που καλό είναι να γίνεται προσπάθεια να προσδίδεται στους χώρους χαρακτήρας προσωπικός και ζεστός, με χρήση επίπλων και καλυμμάτων κλινών που είναι τυπικά της περιοχής, εξασφαλίζοντας ταυτόχρονα λειτουργικότητα, τάξη και καθαριότητα.
Ένα επιπλέον κριτήριο θα πρέπει να είναι η ευαισθησία του επιχειρηματία σε θέματα που αφορούν στην προστασία του περιβάλλοντος. Τόσο στις προδιαγραφές του κτιρίου και στη χρήση υλικών κατασκευής με σκοπό την εξοικονόμηση ενέργειας, όσο και στη χρήση φιλοπεριβαλλοντικών υλικών στον εξοπλισμό και τις χρησιμοποιούμενες ύλες (καλλυντικά-amenities-, καθαριστικά, εντομοκτόνα κλπ)
Βασικό στοιχείο που πρέπει να διέπει το “αγροτουριστικό” κατάλυμα – αλλά και την “αγροτουριστική” υπηρεσία στο σύνολό της - δεν είναι η τυποποίηση του παρεχόμενου προϊόντος, που εξάλλου δε συνάδει ούτε με τον απαραίτητο προσωπικό χαρακτήρα της υπηρεσίας, αλλά οι ποιοτικές προϋποθέσεις των υποδομών φιλοξενίας.

Τέλος θα πρέπει να συζητηθεί-ορισθεί και το ποιος φορέας θα ασκεί έλεγχο και θα κατηγοριοποιεί τους ξενώνες. Ο υφιστάμενος μηχανισμός του ΕΟΤ υπολείπεται και προσωπικού και γνώσης αντικειμένου.


Β. Παραδοσιακές ταβέρνες-καφενεία
Δημιουργείται νέα λειτουργική μορφή χώρου εστίασης, προσαρμοσμένη στον χαρακτήρα και τις ανάγκες εξυπηρέτησης του αγροτουρισμού, η οποία σε κάθε περίπτωση θα συμπεριλάβει στη λειτουργία της τις προδιαγραφές που ορίζονται από το νόμο και ανά κατηγορία (καφενείο, καφενείο-μεζεδοπωλείο, εστιατόριο) όσον αφορά στους όρους υγιεινής και ασφάλειας.
Οι χώροι θα πρέπει να έχουν τα τυπικά χαρακτηριστικά της τοπικής αγροτικής αρχιτεκτονικής και επίπλωσης.
Τα είδη υπηρεσιών διατροφής που μπορεί να προσφέρει ο επιχειρηματίας του αγροτουρισμού είναι πολλά: από ημιδιατροφή έως πλήρη διατροφή, εφόσον λειτουργεί παράλληλα ξενώνας, σε όσους διαμένουν (για παράδειγμα πρωινό, γεύμα μετά από αίτηση κλπ) έως την προετοιμασία και χορήγηση κάποιου γεύματος/γευμάτων για περαστικούς επισκέπτες.
Μπορούν να διαθέτουν ιδιοπαρασκευαζόμενο ψωμί και αρτοσκευάσματα στους πελάτες τους. Μπορούν να μεταποιούν φρούτα και λαχανικά (μαρμελάδες, τουρσί κ.ά.) με σκοπό να τα διαθέτουν στους πελάτες τους. Μπορούν να μεταποιούν ή/και διαθέτουν ζωικά προϊόντα (τυροκομικά, αυγά, μέλι, κρέας, αλλαντικά κ.λπ.) πάντα με την προϋπόθεση ότι διαθέτουν τα απαραίτητα τιμολόγια αγοράς , αγροτικών προϊόντων, αυτοπαράδοσης και τηρούνται όλοι οι όροι ασφάλειας και υγιεινής.
Μπορούν, επίσης, εφόσον ο χώρος προετοιμασίας γευμάτων διαθέτει τις απαραίτητες προδιαγραφές ασφάλειας και υγιεινής, να λειτουργούν και ως μονάδα μεταποίησης αγροτικών προϊόντων μικρής κλίμακας για προϊόντα που παράγονται, καταναλώνονται και διατίθενται στη λιανική πώληση μόνο εντός της επιχείρησης σε ειδικά διαμορφωμένο σημείο του χώρου εστίασης.
Θα πρέπει τέλος να αντιμετωπιστεί θεσμικά και η ισχύουσα διάταξη που απαγορεύει τη λιανική πώληση εντός των χώρων υγειονομικού ενδιαφέροντος (παραδοσιακά καφενεία/ταβέρνες) και αντιστρόφως.
Για την χορήγηση γευμάτων και την πώληση των προϊόντων (φρέσκων ή επεξεργασμένων) είναι υποχρεωτική η τήρηση των σχετικών υγειονομικών κανόνων (υγειονομική άδεια και βιβλιάριο, Haccp), των βασικών κανόνων ποιότητας και τυποποίησης και επικόλλησης ετικέτας.
Σε κάθε περίπτωση η λειτουργία τους οφείλει να βασίζεται στην προσφορά εδεσμάτων από την τοπική κουζίνα, έμφαση στην προώθηση ελληνικών ποτών και αναψυκτικών, ενίσχυση της κατανάλωσης πρώτων υλών προερχόμενα από ντόπιους παραγωγούς. Σημαντικό είναι η αγροτουριστική επιχείρηση να χορηγεί τοπικά προϊόντα, που να ανταποκρίνονται στις απαιτήσεις πολιτιστικής αυθεντικότητας, είτε αυτά μπορεί κανείς να τα δοκιμάσει στους χώρους της , είτε τα αγοράζει για να τα καταναλώσει αργότερα.
Θα πρέπει τέλος να οριστεί η δυναμικότητα του χώρου εστίασης και διάθεσης ιδιοπαρασκευασμάτων για τις “αγροτουριστικές” επιχειρήσεις εστίασης, η οποία θα πρέπει να καθοριστεί με κριτήρια είτε τη δυναμικότητα σε κλίνες εάν λειτουργεί παράλληλα με ξενώνα, είτε ένα συγκεκριμένο μέγεθος ανάλογα με την κατηγορία του αλλά και το μέγεθος τους Δ.Δ/οικισμού που φιλοξενεί την επιχείρηση.




Π.Χ
1. + 50% της δυναμικότητας σε κλίνες, εάν η λειτουργία του συμπληρώνεται μόνο από την δραστηριότητα Α. (αγροτουριστικός ξενώνας).
ΚΑΙ
2. Εάν η λειτουργία του συμπληρώνεται από τις δραστηριότητες Γ ή/και Δ ή/και Ε ή και ΣΤ
• Εάν πρόκειται για Καφενείο τα 30 άτομα
• Εάν πρόκειται για Καφενείο- μεζεδοπωλείο τα 70 άτομα
• Εάν πρόκειται για εστιατόριο τα 100 άτομα

Γ. Μονάδες μεταποίησης αγροτικών προϊόντων
Επιχειρήσεις μικρής κλίμακας που δραστηριοποιούνται στον τομέα της μεταποίησης γεωργικών και κτηνοτροφικών προϊόντων.
Η πώληση των προϊόντων της επιχείρησης είναι άμεσα συνδεδεμένη με τον αγροτουρισμό βάσει του οποίου οι άμεσοι καλλιεργητές και παραγωγοί μπορούν να πουλάνε λιανικά, δηλαδή απ’ ευθείας στον καταναλωτή, είτε στον τόπο παραγωγής είτε αλλού σε ολόκληρη την εθνική επικράτεια, τα προϊόντα που παρήχθησαν στην επιχείρησή τους ακόμη και με αγορά πρόσθετων προϊόντων(π.χ αλάτι για Παρασκευή τυριού)
Θα πρέπει να καθοριστούν οι προδιαγραφές για τους επαγγελματίες που δεν είναι κατά κύριο επάγγελμα απασχολούμενοι στον πρωτογενή τομέα.
Για την μεταποίηση και πώληση των προϊόντων (φρέσκων ή επεξεργασμένων), είναι απαραίτητη η τήρηση των σχετικών υγειονομικών κανόνων (υγειονομική άδεια και βιβλιάριο, Haccp), των κανόνων ποιότητας και τυποποίησης, σφαγής και επικόλλησης ετικέτας.
Θα πρέπει να ζητηθεί από τα μέλη της Ένωσης Αγροτουρισμού Κρήτης που δραστηριοποιούνται σε αυτό τον κλάδο ( Συνεταιρισμός Γυναικών Γέργερης – Ιδαία Γη) να καταθέσουν τις απόψεις και προτάσεις τους.

Δ. Πρατήρια τοπικών προϊόντων
Για την πώληση των προϊόντων (φρέσκων ή επεξεργασμένων), είναι απαραίτητη η τήρηση των σχετικών υγειονομικών κανόνων (υγειονομική άδεια και βιβλιάριο, Haccp), των κανόνων ποιότητας και τυποποίησης και επικόλλησης ετικέτας.
Αγροτουριστικές επιχειρήσεις άλλων μορφών μπορούν να επιδίδονται σε αυτή τη δραστηριότητα, με την προϋπόθεση ότι η πώληση θα πραγματοποιείται εντός της εγκατάστασης της επιχείρησης σε ειδικά διαμορφωμένο χώρο.
Θα πρέπει ωστόσο να αντιμετωπιστεί θεσμικά και η ισχύουσα διάταξη που απαγορεύει τη λιανική πώληση εντός των χώρων υγειονομικού ενδιαφέροντος (παραδοσιακά καφενεία/ταβέρνες) και αντιστρόφως.


Ε. Επισκέψιμα αγροκτήματα
ΣΤ. Αγροτουριστικές υπαίθριες δραστηριότητες
Ο επιχειρηματίας του “αγροτουρισμού” μπορεί να διοργανώσει ψυχαγωγικές και πολιτιστικές εκδηλώσεις στους χώρους της επιχείρησης για την ψυχαγωγία των φιλοξενούμενων. Στις ψυχαγωγικές δραστηριότητες περιλαμβάνονται και οι αθλητικές καθώς και δραστηριότητες που βελτιώνουν την ποιότητα των διακοπών, θέτοντας τον άνθρωπο σε άμεση επαφή με την φύση.
Η συμμετοχή του φιλοξενούμενου στις αγροτικές δραστηριότητες, όπως η τρύγηση και το μάζεμα της ελιάς, μπορεί να αποτελέσει μέσο προσέγγισης της αγροτικής δουλειάς, αυτή όμως η δραστηριότητα πρέπει να οργανωθεί ως «εκπαιδευτική» συμμετοχή παρά η παραγωγική, ώστε να αποφεύγεται η έκθεση των φιλοξενουμένων σε πιθανούς κινδύνους.
Στις πολιτιστικές δραστηριότητες συμπεριλαμβάνονται, εκτός από αυτές που έχουν σχέση με την γεωργία (μαθήματα στα φαρμακευτικά φυτά, μαθήματα οινολογίας, μελισσοκομία κλπ.) και αυτές που σχετίζονται με τον τοπικό αγροτικό πολιτισμό, όπως οι παραδόσεις, η συντήρηση των αγροτικών προϊόντων, η κουζίνα, η παραδοσιακή τέχνη.
Θα πρέπει να ζητηθεί από τα μέλη της Ένωσης Αγροτουρισμού Κρήτης που δραστηριοποιούνται στους δύο παραπάνω τομείς να καταθέσουν τις απόψεις και προτάσεις τους.

Χρηματοδότηση “Αγροτουριστικών” Επιχειρήσεων.
Στην πρόταση της ΣΕΑΓΕ αναφέρεται ότι προκειμένου μια επιχείρηση να χρηματοδοτηθεί από τα μέτρα και τις δράσεις του ΕΣΠΑ 2007-2013, που αφορούν στην ενίσχυση τουριστικών δραστηριοτήτων στην ύπαιθρο, θα πρέπει μετά την ολοκλήρωση του επιδοτούμενου επενδυτικού σχεδίου να πληροί τους όρους και τις προϋποθέσεις για τον χαρακτηρισμό της, ως « “Αγροτουριστική” Επιχείρηση».
Εδώ θα πρέπει να συζητηθεί η ύπαρξη μηχανισμού προέγκρισης του επενδυτικού σχεδίου, που θα πρέπει να εγκρίνει καταρχήν την περιοχή εγκατάστασης καθώς και το εάν το σχέδιο περιέχει τις βασικές προδιαγραφές του θεσμικού πλαισίου. Η έγκριση και ένταξη θα έπεται της ολοκλήρωσης που σε κάθε περίπτωση δεν θα πρέπει να διαφοροποιείται ή να υπολείπεται στα στοιχεία που έχουν αναφερθεί στην προέγκριση.

Σημαντικό θέμα συζήτησης αποτελεί η σύσταση έγκυρου ελεγκτικού μηχανισμού σε Περιφερειακό επίπεδο.

Φορολογικές υποχρεώσεις

Το εισόδημα των αγροτουριστικών επιχειρήσεων – ανεξάρτητα με το εάν προσφέρεται από αγρότη κατά κύριο επάγγελμα ή μη – θα πρέπει να αντιμετωπίζεται με φορολογική ισοτιμία, και δεν θα πρέπει συμπεριλαμβάνεται στο ειδικό αγροτικό φορολογικό καθεστώς, εφόσον είναι ισότιμο με αυτό που προέρχεται από επιχειρηματική δραστηριότητα. Πιθανά να συζητηθεί η εφαρμογή ειδικού μειωμένου ΦΠΑ που εξάλλου είναι κάτι που συζητιέται για το σύνολο των Τουριστικών υπηρεσιών.

Ασφαλιστικές υποχρεώσεις
Σήμερα έχουμε επιχειρήσεις στον ΟΑΕΕ και τον ΟΓΑ για την κατηγορία των αγροτών και των αυτοαπασχολουμένων σε οικισμούς κάτω των 2000 κατοίκων. Δεδομένου ότι η αγροτουριστική υπηρεσία παράγεται και καταναλώνεται εντός των ορίων του οικισμού που είναι εγκαταστημένη, θα πρέπει να διατηρηθεί η ασφάλιση στον ΟΓΑ για τις ατομικές επιχειρήσεις στους πολύ μικρούς οικισμούς.